02 gru Podział majątku po rodzicach. Czy należy się każdemu?
Polska jurysdykcja przewiduje dwie drogi dziedziczenia. Jedna z nich dotyczy sytuacji, gdy matka lub ojciec sporządzili testament – mowa wtedy o dziedziczeniu testamentowym. Jeżeli jednak tego nie zrobili, dziecko otrzymuje spadek z mocy ustawy. Niekiedy sprawy rodzinne komplikują się i przejęcie majątku rodziców nie jest już tak oczywiste. Kiedy można liczyć na spadek po matce i ojcu?
Dziedzicznie ustawowe a testamentowe
Przepisy IV księgi Kodeksu cywilnego dokładnie opisują, co dzieje się z majątkiem zmarłego rodzica. Jego dobra są dziedziczone przez jego dzieci w częściach równych. Jeżeli jednak potomstwo nie dożyło chwili śmierci rodziciela, w jego miejsce do dziedziczenia ustawowego uprawnieni są jego zstępni, czyli wnuki zmarłego.
Kiedy rodzice spisują testament, sami ustalają, jaką część majątku otrzyma każde z dzieci. Zapisy windykacyjne mogą też doprecyzować jakie będą to składniki majątku – np. nieruchomości, kosztowności, udziały czy akcje w spółkach.
W testamencie można również wydziedziczyć swoje potomstwo. Może być to umotywowane niegodnym zachowywaniem się wobec rodzica, brakiem zainteresowania jego osobą czy postępowaniem sprzecznym z zasadami współżycia społecznego. Trzeba pamiętać, że nie można wydziedziczyć małoletnich dzieci.
Takie oświadczenie woli złożone przez zmarłego można próbować podważyć. W tym celu konieczne jest wszczęcie postępowania sądowego, które zazwyczaj jest bardzo długie i nie zawsze kończy się sukcesem.
Zachowek – co to takiego?
Co w sytuacji, kiedy rodzice sporządzili testament, ale nie uwzględnili w nim wszystkich swoich dzieci? Ich interesy są chronione tak zwanym prawem do zachowku. Jeżeli nie istniały przesłanki o niegodności dziedziczenia, mogą one ubiegać się o spadek wynoszący połowę majątku, który odziedziczyłyby na drodze dziedziczenia ustawowego. Natomiast małoletni mają prawo do aż 2/3 majątku wynikającego z ustawy. Jednak do dziedziczonych przez nich dóbr wlicza się także to, co dostały od rodziców za ich życia, na przykład na drodze darowizny.
Przyjęcie spadku – i co dalej?
Po spadkobraniu nowi właściciele majątku mogą wspólnie decydować o jego losie. Istnieje również możliwość sporządzenia umowy o podziale spadku, którą podpisuje się w kancelarii notarialnej lub dokonania takiego podziału w sądzie. Wtedy można zadecydować, który ze składników majątku rodziców będzie należał do konkretnego potomka.
